Kiedy i jak siać pomidory? Sprawdzone metody na idealne rozsady

Ciepły marzec otworzył z całą stanowczością sezon ogrodniczy a wraz z nim moment na przygotowanie rozsad pomidorów. Ta praktyka, niezwykle ważna dla każdego miłośnika tych warzyw (chociaż botanicznie pomidor to owoc), rozpoczyna się zwykle od wysiewu nasion do specjalnie przygotowanych pojemników. Dzięki wykorzystaniu odpowiedniego podłoża młode pomidory mają zapewnione idealne warunki do wzrostu. Troska o odpowiednie nasłonecznienie i ciepło, niezbędne dla kiełkowania i rozwoju sadzonek, to kolejny krok ku zdrowym i silnym roślinom. W tym artykule omówimy cały proces przygotowania rozsad pomidorów: od wyboru odpowiedniego podłoża, poprzez sadzenie nasion, aż po pielęgnację młodych roślin, zapewniając wszystkie informacje potrzebne do tego, by w tym sezonie cieszyć się obfitymi zbiorami.

Pomidory to rośliny, które kochają ciepło, dlatego rozsada jest dla nich idealnym początkiem. Nasiona pomidorów należy wysiewać w marcu do pojemników (sadzonki uprawiane w pojedynczych, osobnych pojemnikach są zwykle zdrowsze i bardziej żywotne), aby z w kwietniu-maju przenieść je już do gruntu. Do rozsad pomidorów najlepiej jest użyć specjalnego podłoża, które zapewni właściwą strukturę i składniki odżywcze. Podłoże takie można kupić w workach w większości dobrych sklepów ogrodniczych lub przygotować samodzielnie (co jest również powodem niemałej satysfakcji dla każdego ogrodnika). Przykładowy skład prostego podłoża do rozsad gdyby ktoś chciał przygotować je w domu wygląda następująco:

1/2 części kompostu lub torfu
1/8 perlitu
1/8 wermikulitu
1/4 włókna kokosowego

Dla osób, które chcą przygotować podłożę samodzielnie więcej informacji mamy przygotowanych tutaj: podłoże do rozsad.

Pomidory kochają światło i ciepło, dlatego miejsce ich wzrostu musi być dobrze nasłonecznione i ciepłe. Idealna temperatura dla kiełkowania nasion to 22-25°C. Młode sadzonki najlepiej trzymać w miejscu, gdzie mogą czerpać ciepło, np. blisko grzejnika, pamiętając, również, aby zapewnić im również dostęp do światła. W przypadku braku naturalnego światła, rozwiązaniem może być zaopatrzenie się w specjalne lampy LED dla roślin. Dzięki nim, możemy kontrolować długość dnia dla roślin, co jest szczególnie ważne w początkowych etapach wzrostu pomidorów. Dostosowanie czasu świecenia do potrzeb roślin, zazwyczaj 14-16 godzin na dobę, znacząco wpływa na ich zdrowy rozwój. Udowodnione zostało, że dobranie odpowiedniej długości fali światła znacząco może wpłynąć na proces fotosyntezy u roślin jak również na poprawę rozmiaru liści i pędów¹. Więcej o oświetleniu LED w kontekście rozsad przeczytasz tutaj.

Pamiętaj, że słabe nasłonecznienie lub nadmierne stosowanie azotu w nawożeniu sprawi, że sadzonki pomidorów będą wysokie, cienkie i wrzecionowate zamiast krępych, silnych i mocnych!

Pojemniki do sadzenia pomidorów

Do sadzonek pomidorów można używać pojemników wykonanych z materiałów biodegradowalnych, plastikowych małych doniczek, plastikowych kubeczków czy też specjalnych wielodoniczek wykonanych z plastiku (zdjęcie poniżej) lub np. torfu. Pamiętaj, że wszystkie pojemniki, doniczki czy tacki muszą posiadać otwór w podstawie, aby umożliwić odpływ nadmiaru wody. Pojemniki na sadzonki powinny być dokładnie oczyszczone lub najlepiej zdezynfekowane przed i po użyciu ponieważ choroby przenoszone przez glebę mogą być transmitowane z jednych roślin na drugie. Po dezynfekcji pojemników należy je dokładnie wypłukać. Polistyrenowe tace i doniczki na sadzonki nie powinny być używane więcej niż 2-3 razy.

Napełniając doniczki podłożem poziom ziemi powinien znajdować się co najmniej kilka milimetrów poniżej krawędzi doniczki i być lekko dociśnięty, aby stworzyć jednolite podłoże do wysiewu. Warto nadmienić, że nasiona należy układać poziomo na podłożu, w środku każdego modułu. Należy unikać umieszczania nasion pionowo, ponieważ w takim przypadku trudniej będzie uwolnić liścienie z osłon nasiennych po wzejściu nasion.

Kluczowe jest utrzymanie równomiernie wilgotnego podłoża, jednak bez jego przemakania, co mogłoby prowadzić do rozwoju chorób grzybicznych i gnicia korzeni. Zaleca się podlewanie rozsad wczesnym rankiem, co pozwala na wchłonięcie wody przez rośliny przed nadejściem silniejszego słońca i minimalizuje ryzyko pozostawienia nadmiernej wilgoci na liściach, co mogłoby sprzyjać chorobom.

Pikowanie i hartowanie sadzonek pomidorów

Pikowanie pomidorów to nieodłączny etap dla zdrowych i silnych rozsad. Procedura ta, wykonana w odpowiednim momencie, odgrywa kluczową rolę w rozwoju roślin. Zazwyczaj, pikowanie przeprowadza się, gdy sadzonki pomidorów wykształcą pierwszą parę właściwych liści (nie liścieni) - czyli łącznie będą 4 listki na sadzonce, co najczęściej ma miejsce po około 2-3 tygodniach.

Celem pikowania jest przede wszystkim poprawa warunków wzrostu młodych roślin poprzez ich przeniesienie do większych pojemników lub innego miejsca, gdzie mają więcej przestrzeni. Dzięki temu korzenie mogą się swobodniej rozwijać, co bezpośrednio przekłada się na lepsze odżywienie i wzrost rośliny. Pikowanie pozwala także na usunięcie słabszych sadzonek, pozostawiając te najbardziej obiecujące, co z kolei zapewnia zdrowsze i silniejsze rośliny gotowe do przeniesienia do gruntu.

Podczas pikowania ważne jest, aby robić to delikatnie, starając się nie uszkodzić delikatnych korzeni. Najlepiej użyć do tego celu specjalnego patyczka lub małej łopatki. Delikatnie wyjmujemy roślinę z dotychczasowego miejsca i przesadzamy do nowego, większego pojemnika, zawsze trzymając za liście, a nie za łodygę czy korzenie. Następnie lekko przyciskamy ziemię wokół sadzonki, aby zapewnić kontakt korzeni z podłożem i podlewamy.

Hartowanie sadzonek pomidorów

Hartowanie pomidorów z kolei to proces przygotowania młodych roślin do warunków panujących na zewnątrz, w tym do zmian temperatury, wiatru oraz intensywności światła słonecznego. Proces ten zaczyna się zwykle, gdy sadzonki mają przynajmniej 4 prawdziwe liście, co przypada mniej więcej na 20-25 dni po wysiewie nasion. Hartowanie polega na stopniowym przyzwyczajeniu roślin do bardziej wymagających warunków zewnętrznych, co ma na celu wzmocnienie ich i zwiększenie odporności na stres środowiskowy.

Zaczynamy od delikatnego ograniczenia podlewania, co pomaga roślinom rozwijać głębszy system korzeniowy i stawać się bardziej odporne na okresy bez deszczu. Około tygodnia przed planowanym przesadzeniem do gruntu, sadzonki zaczynamy wystawiać na bezpośrednie działanie promieni słonecznych i zewnętrzne warunki, początkowo na krótkie okresy, stopniowo wydłużając ten czas. W tym okresie ważne jest, aby nie zapomnieć o ochronie roślin przed potencjalnymi szkodnikami i zbyt silnym wiatrem, który mógłby je uszkodzić. Warto pamiętać, że dokładne podlanie sadzonek na około 12 godzin przed ich ostatecznym przeniesieniem do gruntu zapewni im dodatkowe wsparcie i ułatwia adaptację do nowego środowiska.

Szczotkowanie sadzonek pomidorów

Stres mechaniczny u pomidorów może zwiększyć produkcję etylenu, co z kolei wpływa na wzrost sadzonek². To dosyć nietypowa i mało znana metoda, ale szczotkowanie czy też głaskanie wierzchołków młodych pomidorów kilka razy dziennie może mieć zauważalne efekty karłowacenia, takie jak skracanie łodygi i ogonków liściowych oraz zwiększenie zawartości chlorofilu. Metoda ta okazuje się skuteczna w przypadku roślin psiankowatych, takich jak pomidory, papryka i bakłażan; jednak należy zachować ostrożność przy roślinach dyniowatych, które są bardziej delikatne i podatne na uszkodzenia w wyniku szczotkowania. Zabieg ten ma pozytywny wpływ na zapobieganie "wybieganiu" rozsady w górę przez mechaniczną stymulację, czyli "głaskanie" ręką. Celem jest dostarczenie roślinie stresu, który skłoni ją do zwiększania grubości łodygi kosztem ograniczenia wzrostu wysokości.

Wykorzystanie folii do przykrycia rozsad

Przykrywanie rozsad pomidorów folią lub innymi osłonami tworzy mikroklimat, który stabilizuje temperaturę i wilgotność powietrza wokół roślin, sprzyjając ich zdrowemu rozwojowi. Dodatkowo, folia może chronić sadzonki przed szkodnikami i chorobami, ograniczając ich dostęp do młodych roślin. Ważne jest jednak, aby pamiętać o regularnym wietrzeniu osłoniętych w ten sposób sadzonek, aby zapobiec przegrzewaniu się roślin i akumulacji wilgoci, co mogłoby sprzyjać rozwojowi chorób grzybowych. Zastosowanie folii jest szczególnie rekomendowane w początkowych fazach wzrostu rozsady, kiedy rośliny są najbardziej wrażliwe na zmienne warunki środowiskowe.

Warto zobaczyć na filmie poniżej jak może wyglądać przykrycie rozsad pomidorów siatką foliową:

@busychrisgardening I only misted them once. The first ones to germinate were the seeds I saved from my tomatoes. #tomatoes #startearly #seedlings #tomatoseedlings #grow #food #growyourown #vegetables #novicegardener #gardening #noworriesgardening #garden #growyourownfood #learntogrow #southernhemispheregardening ♬ Outdoors - Colin Tierney

Cechy dobrej rozsady pomidorów:

Co najmniej 4-5 właściwych liści (w wieku około 4 tygodni).
Około 12-15 cm wysokości.
Krótka długość międzywęźli.
Silna i krępa.
Brak objawów szkodników i chorób.
Brak pąków kwiatowych lub kwiatów.

Przeczytaj więcej informacji o rozsadach warzywnych:

Przypisy:

Saikat Sena, Soni Kumari, Vijay Kumar, Azamal Husen. Light Emitting Diode (LED) lights for the improvement of plant performance and production: a comprehensive review. (https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2590262824000108).
Balliu, Astrit & Kacjan Marsic, Nina & Gruda, Nazim. (2017). Seedling production.

Produkty do rozsad pomidorów